mgr Justyna Gałuszka

(Uniwersytet Jagielloński)

Między dobrem publicznym a prywatą. Stanisław Stadnicki na forum sejmu walnego w latach 90. XVI wieku

Stanisław Stadnicki (ok. 1551-1610), starosta zygwulski, osławiony „Diabeł łańcucki”, niewątpliwie należał do elity politycznej ówczesnego państwa polsko-litewskiego. Potwierdza to jego wielokrotny udział w obradach sejmiku wiszeńskiego i reprezentowanie województwa ruskiego na forum sejmu walnego. W referacie przedstawiono jego działalność parlamentarną w latach 90. XVI wieku. Był to niezwykle ciekawy okres jego aktywności publicznej. Z jednej strony działał jako parlamentarzysta na rzecz innowierców, z drugiej zaś podejmował liczne, często sprzeczne, działania na rzecz budowania własnej pozycji na gruncie lokalnym i ogólnopaństwowym. To głównie dzięki sile głosu Stanisława Stadnickiego cała rodzina posiadała mocną pozycję na sejmiku w Sądowej Wiszni w ostatniej dekadzie XVI wieku. Stadniccy należeli do grona mecenasów protestantyzmu, stanowili elitę majątkową i polityczną regionu, dlatego nie dziwi zaangażowanie starosty zygwulskiego w sprawy wyznaniowe, także na rzecz prawosławia oraz forsowanie w instrukcjach sejmikowych zapisów o konieczności uchwalenia przepisów wykonawczych do konfederacji warszawskiej z 1573 r. W referacie dokonano analizy pięciu sejmów z udziałem Stadnickiego z punktu widzenia skuteczności realizowania przez niego instrukcji sejmikowych i aktywnego włączania się w dyskurs parlamentarny. Naturalnie każde takie zgromadzenie, jego porządek, przebieg, działanie i rezultaty zależały od bardzo wielu czynników: aktualnej sytuacji politycznej, „jakości” obu izb parlamentarnych, bieżących układów pomiędzy sejmującymi stanami, często osobistych czy grupowych interesów uczestników obrad. Przebieg konkretnego sejmu walnego w dużej mierze odbijał stan aktualnych stosunków pomiędzy władzą a różnymi grupami szlachty. Lata 90. XVI stulecia to również okres niezwykle interesujący z uwagi na napięcia, które istniały między najważniejszymi uczestnikami ówczesnej gry politycznej, na czele z kanclerzem i hetmanem wielkim koronnym Janem Zamoyskim. Relacje łączące starostę zygwulskiego z Zamoyskim również wymagają naświetlenia z uwagi na wpływ, jakie miały na działalność sejmikową i sejmową Stadnickiego. Kanclerz obawiał się wpływów Stadnickiego w województwie ruskim i chciał je przezwyciężyć, ponieważ uważał ten obszar za rejon swojej stałej i bezpośredniej dominacji.

Organizatorzy
Dofinansowanie